لازم است بدانیم که برای نگارش پایان نامه دستورالعمل ها و چک لیست های متفاوتی وجود دارند، با این حال، تمامی پایان نامه ها از ساختاری استاندارد تبعیت میکنند. در این نوشتار سعی خواهیم کرد شما را با یکی از بهترین دستورالعمل ها و چک لیست های موجود در زمینه نگارش پایان نامه آشنا کنیم. برای انجام پایان نامه لازم است حتما به موارد زیر توجه نمایید زیرا پایان نامه ارشد و دکترا قواعد خاصی دارند. برای این منظور، در ابتدا ساختار کلی این چک لیست و بخش های مختلف آن را نشان میدهیم و پس از آن به جزئیات هر یک از این بخش ها خواهیم پرداخت.

به صورت کلی، مراحل نگارش یک پایان نامه استاندارد به صورت زیر است:

ب) آمادگی جهت نگارش پایان نامه و آشنایی با مفاهیم پایه
به دنبال چه چیزی میگردیم؟
در اصل ما به دنبال تحلیلی منتقدانه میگردیم. ما قصد داریم به یک پرسش علمی پاسخ دهیم و یا فرضیه ای را اثبات کنیم. ما میخواهیم شواهدی را از منابع گوناگون گردآوری کرده تا امکان تحلیل و قضاوت را داشته باشیم. شیوه ها و روش ها در نگارش پایان نامه باید به دقت طراحی شوند تا اینکه بتوان به نتیجه ای درست دست یافت. نتایج باید به وضوح تعریف شده و در حیطه موضوع پژوهش مورد بحث و بررسی قرار گیرند. تحقیقات مرتبط نیز باید اشاره شوند. نتایج تحلیل باید حیطه گسترده تری از حیطه پایان نامه داشته باشند (تعمیم یابند) و معانی ضمنی نتایج بدست آمده از پژوهش (معانی ضمنی در سطح منطقه ای، جهانی، و ...) نیز باید بیان شوند. ما به دنبال بحثی با منطق صحیح هستیم که با پرسش اولیه ما آغاز میشود، با جمع آوری شواهد مرتبط ادامه میابد، با قرار دادن داده ها در شرایطی عمومی/جهانی دنبال میشود، و در نهایت با قضاوتی بر پایه تحلیل های انجام شده پایان میابد. پایان نامه شما باید با اصول خاصی نگارش شده و از چارچوب اشاره شده در قسمت اول تبعیت کند.

نگارش برای مخاطبین هدف

مخاطبین پایان نامه شما چه کسانی هستند؟
1-    محققینی که بر روی زمینه های مشابه با موضوع پژوهش شما در سراسر دنیا مشغول به تلاش هستند.
2-    محققینی که در درست در زمینه موضوع پژوهش شما مشغول به کار هستند، ولی از روش های دیگری جهت یافتن پاسخ به سوالات استفاده میکنند.
3-    تمام محققینی که از روش شما جهت انجام پژوهش ایستفاده میکنند.
4-    افرادی که مقالات ترکیبی در مورد پیشرفت های جدید در زمینه موضوع مورد پژوهش شما مینویسند.
5-    افرادی که از دانش برای حل مشکلات انسانها استفاه میکنند و به علوم کاربردی علاقه دارند (مانند کاهش خطرات زلزله، و ...).
6-    داوران احتمالی پایان نامه شما و یا اعضای هیئت نظارت بر پایان نامه ها.
تندخوانی در مقایسه با خواندن به صورت معمولی
از آنجایی که حجم مقالات در دسترس در موضوعات مختلف بسیار زیاد شده است، محققین به جای خواندن مقالات، به تندخوانی مقالات روی می آورند. تندخوانی مقالات به این معناست که تنها چکیده و بحث و نتیجه گیری مقالات خوانده شده و پس از آن جداول و شکل ها به همراه توضیحات آنها مورد بررسی قرار میگیرند. این کار باعث صرفه جویی در زمان شده و اینگونه میتوانید بفهمید که آیا لازم است زمان بیشتری جهت خواندن کامل مقالات صرف کنید یا خیر. در نتیجه، باید پایان نامه خود را طوری نگارش کنید که برای تندخوانی مناسب باشد و محققین دیگر با تندخوانی مقاله شما پی به ارزش آن ببرند. برای این کار لازم است که چکیده، و قسمت های نتیجه گیری و بحث در پایان نامه یا مقاله شما با توجه به اصول مندرج در قسمت بعدی مقاله نگارش شوند و شکل ها و جداول موجود در پایان نامه یا مقاله به همراه توضیحاتشان گویا و واضح باشند. این ویژگی نیز برای کسانی که می خواهند بیشتر با نحوه انجام پایان نامه آشنا شوند بسیار اهمیت دارد زیرا معمولا به دانشجویان پیشنهاد می شود که قبل از شروع پژوهش، به مطالعه پایان نامه ارشد و یا رساله دکترای فارغ التحصیلان بپردازند. در این میان، متن قسمت های دیگر پایان نامه جزئیات دقیقتر را برای افرادی که مایل کسب اطلاعات بیشتر هستند فراهم میکند.

منبع: مراحل کلی نگارش پایان نامه